اختلال شخصيت اجتنابي يكي از اختلالات شخصيت دسته C است كه با كمبود اعتماد به نفس و ترس شديد از طر شدن و مورد تمسخر قرار گرفتن شناخته مي‌شود. اين افراد علي رغم اينكه مايل‌اند با ديگران ارتباط برقرار كنند اما خود را در انجام آن ناتوان مي‌بينند و در موقعيت‌هاي اجتماعي مختلف احساس بي كفايتي مي‌كنند. افرادي كه در اين گروه قرار دارند ارتباطات اجتماعي محدودي دارند و تا حد امكان از اجتماعات گوناگون كناره گيري مي‌كنند. با آگاهي از علائم اين اختلال شخصيت و روش‌هاي درمان آن مي‌توانيد گامي در جهت درمان اين اختلال و افزايش كيفيت زندگي خود برداريد. براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال شخصيت اجتنابي مي توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره تلفني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن هاي ثابت شهري با شماره 9099070354 تماس بگيريد.

 منبع: شخصيت اجتنابي | علائم و علل اختلال شخصيت اجتنابي

اختلال شخصيت اجتنابي چيست؟

افراد مبتلا به شخصيت اجتنابي يا دوري گزين، الگوي كم رويي شديد دارند. به طوري كه اين الگو زندگي آن‌ها را از ابتدا تا انتها تحت تاثير قرار مي‌دهد. اين افراد مدام نگران اين هستند كه از طرف ديگران طرد شوند. اختلال شخصيت اجتنابي بر عملكرد فرد در ديگر جنبه‌هاي زندگي تاثير مي‌گذارد و ممكن است به اختلالات حاد ديگر منجر شود.

افراد مبتلا به اختلال شخصيت اجتنابي دچار كمبود اعتماد به نفس و عزت نفس هستند. آن‌ها علي رغم علاقه به حضور در جمع، به نظرات منفي ديگران حساس هستند و از جمع كناره گيري مي‌كنند. اين اختلال باعث مي‌شود افراد از بودن در جمع خودداري كرده و از فعاليت‌هاي گروهي بپرهيزند. ازدواج با اين شخصيت مشكلات خاص خود را دارد كه مي‌توانيد با خواندن مقاله ازدواج با شخصيت اجتنابي اطلاعات بيشتري در اين زمينه به دست آوريد.

ميزان شيوع اختلال شخصيت اجتنابي

گفته مي‌شود بين نيم تا يك درصد مردم به اختلال شخصيت اجتنابي مبتلا هستند. اين ارقام ممكن است در تحقيقات مختلف بيشتر يا كمتر شوند. شيوع اختلال شخصيت اجتماعي در بين زنان و مردان يكسان است. مانند بسياري از اختلالات روان شناسي، اين اختلال معمولا در بين افراد زير 18 سال خود را نشان نمي‌دهد.

عوامل تاثيرگذار بر ابتلا به شخصيت اجتنابي

علت اصلي اختلال شخصيت اجتماعي همچون ساير اختلالات شخصيت ناشناخته است. تحقيقات نشان داده كه اختلال شخصيت اجتنابي مي‌تواند تحت تاثير عوامل اجتماعي، رواني، ژنتيكي و محيطي پديد آيد. از اين نظريه كه اين اختلال در خانواده‌هاي خاصي اتفاق مي‌افتد، مي‌توان نتيجه گرفت اختلال شخصيت اجتنابي جنبه ژنتيكي دارد.

اگر والدين فرزند خود را مورد بي‌توجهي قرار دهند يا از او سوءاستفاده‌هاي عاطفي كنند، ممكن است فرزند به اختلال شخصيت اجتنابي دچار شود. عدم محبت، انتقاد يا تمسخر والدين مي‌تواند موجب بروز اين اختلال در فرد بشود. در گروه‌هاي همسالان اگر كودك به نحوي طرد شود نيز امكان بروز اين اختلال بالا مي‌رود. اختلال اضطراب اجتماعي و اختلال شخصيت اجتنابي داراي علت‌هاي مشابهي هستند، اما اختلال شخصيت دوري گزين شديدتر از اختلال اضطراب اجتماعي است.

علائم اختلال شخصيت اجتنابي

افرادي كه به اختلال شخصيت اجتنابي مبتلا هستند، معمولا در ارتباط با ديگران و محيط‌هاي كاري دچار مشكل مي‌شوند. اين مشكل از آنجا مي‌آيد كه اين افراد به خاطر ترس از رد شدن، ترس از طرد شدن، خجالت كشيدن، مورد انتقاد واقع شدن، ترس از آشنا شدن با آدم‌هاي جديد، ترس از احساس صميميت يا حتي بخاطر مورد تمسخر واقع شدن، از ارتباط با ديگران اجتناب مي‌كنند.

افراد دچار اختلال شخصيت اجتنابي يا دوري گزين در باور كردن اينكه ديگران آن‌ها را دوست دارند نيز دچار مشكل هستند. ترس از طرد شدن در افراد مبتلا به شخصيت دوري گزين به قدري قوي است كه اين افراد حاضرند به جاي برقراري ارتباط با ديگران تنها باشند. ميزان اختلال شخصيت دوري گزين در يك طيف از بيشتر تا كمتر متغير است.

نشانه‌ هاي متداول افراد مبتلا به شخصيت اجتنابي

علاوه بر اينكه از طرد شدن به شدت واهمه دارند، اين علائم نيز اختلال شخصيت اجتنابي ديده مي‌شود.

🔸 شخصيت دوري گزين به شدت حساس است.

🔸 شخصيت دوري گزين با بيشتر فعاليت‌ها احساس لذت نمي‌كند.

🔸 افراد مبتلا به شخصيت اجتنابي اگر دوستي هم داشته باشند بسيار اندك هستند.

🔸 افراد مبتلا به شخصيت دوري گزين به راحتي با نظر منفي ديگران صدمه مي‌بينند.

🔸 اين افراد رفتارهاي تنش زا دارند.

🔸 از موقعيت‌هاي عادي برداشت منفي مي‌كنند.

🔸 مبتلايان به اختلال شخصيت اجتنابي تمايل دارند رويدادهاي منفي را بزرگ جلوه دهند.

🔸 اين افراد دچار خود كم بيني هستند و خود را فردي فرومايه ببينند.

🔸 قدرت ريسك پذيري كمي دارند و به ندرت چيز جديدي را امتحان مي‌كنند.

تشخيص اختلال شخصيت دوري گزين

هيچ آزمايش مشخصي براي تشخيص اختلال شخصيت دوري گزين وجود ندارد اما روانشناس با مصاحبه باليني و با توجه به رفتار و گفتار فرد، اين اختلال را تشخيص مي‌دهد. براساس كتاب DSM-5 فرد بايد به صورت مداوم دچار اجتناب از اجتماع، حساسيت شديد نسبت به تاييد يا رد ديگران و احساس ناكافي بودن داشته باشد تا بتوان در مورد اختلال شخصيت اجتنابي به او شك كرد. همچنين براي تشخيص اين اختلال فرد بايد حداقل 4 مورد از موارد زير را داشته باشد:

🔻 فرد مبتلا به شخصيت دوري گزين علاقه‌اي به ارتباط با ديگران ندارد مگر اينكه مطمئن شود فرد مقابل حتما او را دوست دارد.

🔻 براي ارتباط برقرار كردن با ديگران دچار ترديد مي‌شود زيرا مي‌ترسد مورد تمسخر قرار بگيرد.

🔻 فرد مبتلا به اختلال شخصيت اجتنابي از مشاغلي كه بايد زياد با ديگران ارتباط داشته باشد اجتناب مي‌كند.

🔻 فكر غالب اين افراد كه بر ساير افكارشان تاثيرگذار است، ترس از رد شدن مي‌باشد.

🔻 فرد احساس بي كفايتي كرده و در مقايسه با ديگران خود را پايين تر مي‌بيند.

🔻 اين علائم بايد براي مدت طولاني با فرد همراه بوده باشد و با دلايل و اختلالات ديگر قابل توجيح نباشد.

در صورتي كه تصميم به رابطه با اين شخصيت را گرفته ايد، حتما مقاله ازدواج با شخصيت اجتنابي را بخوانيد.

نحوه كنار آمدن با اختلال شخصيت اجتنابي

برخورد و رفتار با اختلال شخصيت اجتنابي نيازمند آموزش و آگاهي است. در اين بخش مقاله براي افزايش آگاهي شما روش هاي برخورد با اين اختلال شخصيت را توضيح داده ايم.

🔹 فعالانه به او گوش دهيد و همدردي خود را نشان دهيد.

🔹 در موقعيت هاي احساسي كه براي شخص ابتلا به اختلال شخصيت اجتنابي ايجاد مي‌شود، آرامش خود را حفظ كنيد.

🔹 هنگام برقراري ارتباط با اين اشخاص، به جاي تمركز بر كلماتي كه مي‌گويند، به احساسات آنها توجه كنيد.

🔹 سعي كنيد كه در او حس شنيده شدن و مورد توجه قرار گرفتن ايجاد كنيد.

اختلال شخصيت اجتنابي با كدام اختلالات همپوشاني دارد؟

اختلال شخصيت اجتنابي با اختلالات ديگري نيز همپوشاني دارند. كه در اين بخش مقاله به آنها اشاره كرده ايم.

◾ اختلال شخصيت مرزي

◾ افسردگي

◾ اختلال شخصيت وابسته

◾ اختلال اضطراب اجتماعي

◾ اختلال مصرف مواد

راه هاي كاهش نشانه هاي اختلال شخصيت اجتنابي

بهبود اختلال شخصيت دوري گزين كار چندان راحتي نيست. اين افراد ساليان سال با افكار اشتباه زندگي كرده‌اند و ممكن است دچار الگوهاي فكري و رفتاري عميقا اشتباهي باشند. اما افراد مبتلا خود علاقمندند كه اين اختلال را بهبود ببخشند. زيرا اين اختلال بيشتر خودشان را مورد آزار قرار مي‌دهد. براي بهبود اين اختلال راه‌هاي مختلفي وجود دارد كه به شرح زير هستند.

📌 روان درماني

رواندرماني موثرترين روش مقابله براي اختلالات شخصيت اجتنابي است كه به فرد كمك مي‌كند از احوالات و افكار ناخوشايند خود اطلاع پيدا كند. پس از ريشه‌يابي و آگاهي فرد از افكار اشتباه، فكر و نگرش فرد با كمك درمانگر تغيير پيدا مي‌كند. اين نوع درمان براي بيماران مبتلا به اين اختلال شخصيت بسيار موثر است.

📌 رفتار درماني

يكي از روش هاي درماني براي اختلال شخصيت اجتنابي، رفتار درماني است. اين روش بهترين نوع درماني است. كه روانشناس افكار و اعتقادات ناسالم را اصلاح مي‌كند. روان درمانگر به اصلاح اعتقادات و افكار اشتباه مي‌پردازد و در پيدا كردن ريشه افكار و اعتقادات به فرد مبتلا كمك مي‌كنند.

📌 گروه درماني

براي درمان اختلال شخصيت اجتنابي از گروه درماني نيز كمك گرفته مي‌شود. در اين روش درماني همه افرادي كه درد مشتركي دارند در كنار يكديگر قرار مي‌گيرند و تجربيات، نظرات و احساسات خود را با يكديگر در ميان مي‌گذارند. و روان درمانگر به آنها كمك مي‌كند تا بهبود يابند.

📌 دارو درماني

يكي از روش هاي درمان اختلال شخصيت اجتنابي، دارو درماني است. به طور كلي دارويي براي بهبود اختلالات شخصيت وجود ندارد اما اين افراد معمولا با مشكلات ديگري همچون اضطراب و افسردگي نيز دست و پنجه نرم مي‌كنند. دارودرماني براي بهبود اين مشكلات مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

تفاوت اختلال شخصيت اجتنابي با اسكيزوئيد و اضطراب اجتماعي

افراد مبتلا به اختلال شخصيت اجتنابي با افراد اسكيزوئيد و اضطراب اجتماعي تفاوت دارند. در اين بخش مقاله به اين تفاوت ها اشاره كرده ايم.

بيماران مبتلا به اختلال شخصيت اسكيزوئيد به دليل بي علاقگي به برقراري ارتباط، از ديگران دور مي‌شوند. از تنهايي خود لذت مي‌برند و راضي هستند. اما فرد داراي اختلال شخصيت اجتنابي به خاطر ترس از طرد شدن و انتقاد منفي از ديگران فاصله مي‌گيرند.

افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعي، در حضور ديگران استرس و اضطراب بالايي دارند و گاه فقط در برخي از موقعيت هاي عمومي (مثل سخنراني در جمع) اين حال براي آنها رخ مي‌دهد. اما افراد مبتلا به اختلال شخصيت اجتنابي در همه موقعيت ها، ترس و بازداري اجتماعي بالاتري نسبت به اختلال اضطراب اجتماعي تجربه مي‌كنند.

كلام آخر

كساتين كه به اختلال شخصيت اجتنابي دچار هستند، به تنهايي عادت كرده‌اند. اما در برخي از مواقع اين تنهايي به قدري زندگي فرد را مختل مي‌كند كه او از اين شخصيت خود فراري است. اما براي رهايي از خصوصيات و عاداتش بايد از روانشناس راهنمايي بگيريد و روش هاي مناسب برخورد با چنين احساساتي را آموزش ببينيد. مركز مشاوره ذهن نو به صورت تلفني و حضوري به شما مراجعين گرامي خدمات ارائه مي‌دهد. جهت كسب اطلاعات بيشتر با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال شخصيت دوري گزين مي توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره تلفني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن هاي ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگيريد.

سوالات متداول